Wieś Łany (niem. Lohnau), malowniczo położona w dolinie Dzielniczki, w gminie Cisek (powiat kędzierzyńsko-kozielski, województwo opolskie), należy do najstarszych osad regionu – po raz pierwszy wzmiankowano ją w 1295 roku jako „von Lan”.
Nazwa miejscowości wywodzi się od średniowiecznego systemu miar gruntowych – łanów – co wskazuje na rolniczy charakter pierwotnego osadnictwa. W wyniku połączenia dwóch sąsiednich osad – Łany i Łona – ukształtował się charakterystyczny układ przestrzenny typu owalnicy, który przetrwał do dziś.
Już w 1418 roku w Łanach istniał kościół parafialny, a w XIX wieku wieś była prężnie rozwijającym się ośrodkiem rolniczym z folwarkiem, cegielnią, czterema młynami – w tym młynem wodnym – oraz szkołą przykościelną. W 1830 roku zamieszkiwało ją 518 mieszkańców w 82 domach.
Zespół pałacowo-parkowy
Pałac w Łanach znajduje się przy ulicy Głównej, w gminie Cisek, powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, województwie opolskim. Dokładne współrzędne geograficzne to 50.2120640 N, 18.1947330 E.
Prawdziwą dominantą architektoniczną miejscowości stał się jednak pałac wzniesiony po 1875 roku przez Artura von Reibnitza – właściciela miejscowego majątku, który nabył go od wcześniejszych właścicieli, m.in. zakonu norbertanek, rodu von Oppersdorffów i von Gaschinów.
Neogotycka rezydencja, wzniesiona na planie litery „L”, cechowała się malowniczą, asymetryczną bryłą. W skład kompleksu wchodziła czterokondygnacyjna wieża, parterowy segment z ryzalitem oraz część dwukondygnacyjna – wszystkie elementy zdobiły krenelaże, sterczyny i nadwieszone nadokienniki, tworzące spójną, stylizowaną kompozycję elewacji.
Po śmierci Artura von Reibnitza [Arthur Marie Emil Wilhelm von Reibnitz (1854-1931) ] w 1931 roku majątek odziedziczył jego syn – Johannes Hubertus von Reibnitz (1882–1939), weteran I wojny światowej, członek NSDAP, oficer SS i poseł do Reichstagu z okręgu wrocławskiego.
Jego polityczne zaangażowanie i działalność w strukturach III Rzeszy pozostawiły cień na historii rodu. Po jego śmierci w Lipsku w 1939 roku, majątek przeszedł na córki – Liselotte i Brigitte. W 1942 roku Liselotte wyszła za mąż za Maxa Breyera i opuściła rodzinne dobra na zawsze.
Podczas działań wojennych w 1945 roku pałac uległ częściowym zniszczeniom. Po wojnie majątek znacjonalizowano i przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W rezydencji przez pewien czas zamieszkiwały dwie rodziny, jednak po ich wyprowadzce 13 grudnia 1975 roku budynek został opuszczony. Wkrótce potem doszło do jego rozgrabienia i systematycznej dewastacji, choć skala zniszczeń z tego okresu nie została jednoznacznie udokumentowana. Paradoksalnie, byli mieszkańcy nie potwierdzają działalności PGR-u ani rzekomego rabunku – pałac był już wówczas w stanie skrajnej degradacji.
W latach 70. XX wieku część budowli była jeszcze przykryta dachem, jednak postępująca ruina ostatecznie doprowadziła do utraty stropów i rozpadania się murów. W latach 90. cały zespół pałacowy sprzedano prywatnemu przedsiębiorcy, co nie przyniosło pozytywnych zmian dla jego stanu technicznego. Dziś obiekt stanowi kompletną ruinę – z zachowanymi fragmentami murów i elementami dawnej dekoracji, otoczony płotem i bramą, w bezpośrednim sąsiedztwie szkoły.
zdjęcia i wizualizacja 3D – D.Poborski / więcej o gaussian splatting
W odróżnieniu od przyległego, niewielkiego parku – wpisanego do rejestru zabytków 21 stycznia 1959 roku (nr P-42/59) – sam pałac von Reibnitzów nigdy nie uzyskał formalnej ochrony konserwatorskiej. Mimo to pozostaje ważnym elementem lokalnej tożsamości kulturowej i materialnym świadectwem dziejów tej śląskiej miejscowości.
Linki:
https://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/8281/Lany
https://polska-org.pl/527034,Lany,Palac_Lany_ruina.html
https://www.palaceslaska.pl/index.php/indeks-alfabetyczny/ll/824-lany
https://www.wodip.opole.pl/opolszczyzna/gminy/cisek/polozenie/lany.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81any_(wojew%C3%B3dztwo_opolskie)
Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) – 1938
zdjęcia – D.Poborski [2025]
mapy:
zdjęcia z ceremonii pogrzebowej Johannesa Hubertus Freiherr von Reibnitz [Lohnau, czerwiec 1939 r.]
Dodaj komentarz