[próba cyfrowego ocalenia dawnego świata Jankowic z fotografii i archiwalnych materiałów piśmienniczych]
WSTĘP
1. Skon sie wziyna nazwa Jonkowice (Skąd pochodzi nazwa wsi Jankowice)
Wielu historyków twierdzi, że nazwa wsi Jankowice (Rudzkie) pochodzi od imienia rycerza Janika. Inni są zdania , że nazwa wsi wywodzi się od św. Jana Nepomucena. Jeszcze inni uważają, że wieś zawdzięcza swą nazwę św. Janowi Chrzcicielowi, uzasadniając swą rację zachowanym wizerunkiem pieczęci gminnej z początku XIX wieku z tym świętym. Na domiar wszystkiemu najważniejszy budynek sakralny poświęcony jest zupełnie innemu świętemu, tj. św. Izydorowi Oraczowi. Gdzie więc tkwi prawda? Wydaje nam się, że prawda istnieje gdzieś w pośrodku każdej z tych tez z osobna. Po kolei przytoczymy za i przeciw każdej z tez.
Założyciel wsi Janik
Rzeczywiście pierwszą zapisaną formą interesującej nas wsi koło Rud Wielkich brzmi Ianikowice1. Ta forma została zapisana w dokumencie biskupa wrocławskiego z 1264 roku. Kilku regionalistów twierdzi, że nazwa wsi pochodzi od imienia Janik, znanego już w 1182 roku. Teza wydaje się wielce prawdopodobna , biorąc pod uwagę zbliżoną formę imienia Janik do pierwotnej nazwy wsi. Niestety nie dotarliśmy do rzekomego dokumentu z 1182 roku2, który by potwierdzał istnienie owego Janika. Ponadto nie mamy pewności, że chodzi o nasze Jankowice (tzw. Rudzkie), a nie przypadkiem o Jankowice koło Świerklan. Niemniej jednak nazwa wsi jest pochodzenia patronimicznego tzn. pochodzi od założyciela czy zasadźcy wsi o tym imieniu. Nie powinno budzić to żadnych wątpliwości zwłaszcza, że kilka wsi pomiędzy Rudami Wielkimi a książęcym Raciborzem to wsie typu właśnie patronimicznego, czyli wywodzące swoje nazwy od imienia pierwszego właściciela czy założyciela osady. W tej części zielonego Górnego Śląska natkniemy się na następujące wsie tego typu, tj. Markowice, Raszczyce, Adamowice, Bogunice, Szymocice czy nasze Jankowice. Pierwszymi mieszkańcami (założycielami tych osad) mogli być: Marek, Rasko, Adam, Bogun, Samota i właśnie Janik. Pierwszy potomek (właściciel) z konkretnej osady przyjmował formę nazwiska, urobionego odpowiednio od imienia. I tak występował w tej okolicy: Markowic, Raszczyc, Adamowic, Bogunic, S(z)amotic i Janikowic. A potomkowie tych pierwszych osadników zwano: Markowicami, Raszczycami, Adamowicami, Bogunicami, S(z)amot(c)icami i Jan(i)kowicami. A nazwa osady została urobiona od osób zajmujących te tereny. I tak powstały nazwy tych osad, utworzone od ich pierwszych zasadźców (założycieli). Można ten schemat wytworzenia się nazwy naszej osady tak przedstawić: Janikowic (potomek Janika) – Janikowicy (potomkowie tego pierwotnego właściciela) – Janikowice (nazwa osady zamieszkiwanej przez Janikowiców) – współczesna nazwa osady: Jankowice3.
1 Codex Diplomaticus Silesiae t. 2, Wrocław 1859 nr 6, s. 7 – 8
2 Wieczorek.E., Inwentaryzacja Krajoznawcza Województwa Katowickiego, Zeszyt 14, Miasto i Gmina Kuźnia.
3 Borek.H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, Opole 1982, s. 64-65.
[tekst: Henryk Postawka]
Poniżej próbki cyfrowej rekonstrukcji fotografii przedstawiających dawnych mieszkańców Jankowic, wykonanej w oparciu o techniki rekonstrukcji wizualnej i sztuczną inteligencję .
[opracowanie – D.Poborski /2025]
więcej materiałów wkrótce…
Dodaj komentarz