poborski PHOTOBLOG

ZAPOMIANE 2023-25 – z innej perspektywy

ARCHITEKCI

Carl Gotthard Langhans [czytaj]

(ur. 15 grudnia 1732 w Kamiennej Górze, zm. 1 października 1808 w Dąbiu koło Wrocławia) – niemiecki architekt i budowniczy, jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnego klasycyzmu w architekturze Prus.

Studiował prawo i matematykę w Halle, w zakresie architektury był samoukiem . W latach 1768–1769 dzięki poparciu księcia Franza Philippa Adriana von Hatzfelda zrealizował swoją wymarzoną podróż do Włoch, gdzie poznawał oryginalne zabytki architektury antycznej[4]. Później również dużo podróżował – jako urzędnik podległy bezpośrednio królowi miał okazję na koszt władcy odbyć podróże do Anglii, Holandii, Belgii i Francji.

Najsłynniejszym dziełem Carla Gottharda Langhansa jest Brama Brandenburska w Berlinie, wzorowana na życzenie króla na Propylejach ateńskich. Zaprojektował też część założenia parkowo-pałacowego Charlottenburg. Wiele budowli zaprojektowanych przez Langhansa znajduje się na terenie Dolnego Śląska, np. pałac Wallenberg-Pachalych we Wrocławiu, zrujnowany dziś pałac Hatzfeldtów w Żmigrodzie czy odrestaurowany w latach 80. kościół ewangelicko-augsburski w Sycowie. W latach 1763–1775 był radcą budowlanym Kamer Wojennych i Dominialnych we Wrocławiu i Głogowie, kierując jednocześnie całością spraw budowlanych na Śląsku. Od 1788 w Berlinie objął stanowisko dyrektora dworskiego urzędu budowlanego.

Langhans został pochowany na nieistniejącym dziś Wielkim Cmentarzu we Wrocławiu.

wybrane prace:

  • 1762–1765 – przebudowa pałacu Hatzfeldtów w Żmigrodzie, w ruinie;
  • 1766–1773 – pałac Hatzfeldtów we Wrocławiu
  • 1776–1781 – pałac rodziny von Saurm w Samotworze (powiat wrocławski)
  • 1778 – klasycystyczny gmach zakładu dla ubogich z fundacji króla Fryderyka II w Kluczborku
  • 1778–1783 – pałac zbudowany dla Maksymiliana Mielżyńskiego w Pawłowicach (powiat leszczyński)
  • ok. 1785 – pałac w Jedlinie-Zdroju, przypisywany
  • 1785 – przebudowa barokowego pałacu rodziny Saurma-Hoym na styl klasycystyczny w Brzegu Dolnym
  • 1785–1788 – park w Brzegu Dolnym
  • 1785–1787 – pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu
  • 1788 – gmach obserwatorium astronomicznego w Halle
  • 1788 – przebudowa Staatsoper Unter den Linden przy Unter den Linden 7 w Berlinie
  • 1788 – belweder w parku przy pałacu Charlottenburg
  • 1788–1790 – dwór w Bad Freienwalde
  • 1789–1790 – budynek bramy w Poczdamie (razem z Andreasem Ludwigiem Krügerem)
  • 1789–1790 – teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej
  • 1788–1791 – Brama Brandenburska w Berlinie
  • 1791–1792 – piramida w Nowym Ogrodzie w Poczdamie (razem z Andreasem Ludwigiem Krügerem)
  • 1791 – klasycystyczny pałac w Żerkowie, w gminie Brzeg Dolny
  • 1794 – pałac rodziny von Rotkirch w Czerwonym Kościele (powiat legnicki)1796–1797 – rozbudowa pałacu królewskiego we Wrocławiu
  • 1796–1797 – kościół ewangelicki w Żeliszowie, obecnie w trakcie odbudowy
  • ok. 1800 – pawilon klasycystyczny z portykiem kolumnowym w parku przy Pałacu Lehndorfów w Sztynorcie (powiat giżycki)
  • 1800 – projekt Bażantarni w Pszczynie-Porębie
  • 1800 – klasycystyczny pałac w Maciejowie, gmina Kluczbork.
  • więcej

Jakob Carova

(Jacopo Carove) (XVII wiek-XVIII wiek) – architekt i mistrz budowlany doby baroku pochodzenia włoskiego.
Przybył z Włoch w połowie XVII wieku na ziemię kłodzką razem ze swoim ojcem Andreą. Uczęszczał do Kolegium Jezuickiego w Kłodzku.
Do jego głównych prac należą m.in. budowa pałacu w Korytowie, przebudowa twierdzy kłodzkiej (1680–1702), barokizacja siedzib rodu Althannów: zamku w Międzylesiu i pałacu w Wilkanowie (1696–1701); kościoły w: Gorzanowie (1676), Starej Łomnicy (1685), Wilkanowie (1697–1701), Nowej Wsi (1702–1704).

Hans Schneider von Lindau

(ur. ok. 1544, zm. 1608) – niemiecki architekt, budowniczy i fortyfikator, działający na Pomorzu i na Śląsku.
Pochodził z Lindau (Bodensee) w południowej Bawarii nad Jeziorem Bodeńskim, często określany też mianem Szwajcara. W latach 1568–1570 wybudował Dom Angielski w Gdańsku. Od 1570 mistrz budowlany rady miejskiej w Elblągu, gdzie nadzorował przez lata 70. prace fortyfikacyjne. Schneiderowi przypisywany jest m.in. projekt przebudowy kamienicy przy dzisiejszej ulicy Kowalskiej, dawniej Schmiedestraße, nr 10 w Elblągu, gdzie obecnie mieści się hotel „Pod Lwem”. Od 1578 do 1583 budował Dwór Artusa w Elblągu, a od 1586 fort carré w Gdańsku, później rozbudowany w twierdzę Wisłoujście.

W 1591 zatrudniła go rada miejska Wrocławia, gdzie został fortyfikatorem, a potem miejskim budowniczym. Od 1585 projektował wrocławskie fortyfikacje w systemie nowowłoskim: Bastion Ceglarski (1586), Piaskowy (1588), Bernardyński (1588), Bramę Piaskową (1592–1595) i Bastion Sakwowy (1593–1598). Oprócz tego we Wrocławiu w latach 1588–1596 budował urządzenia wodociągowe, a w innych miastach na Śląsku – fortyfikacje (m.in. w 1594 w Nysie i w Wiązowie). Na wniosek Jana Krzysztofa Prószkowskiego w roku 1605 Hans Schneider uzyskał od wrocławskiej rady zezwolenie na dwutygodniowy (tylko; później nakazano mu powrót) wyjazd do Chrzelic, gdzie zaprojektował nowoczesny na owe czasy system fortyfikacji; nie został on nigdy jednak zrealizowany. Schneiderowi przypisuje się również udział w pracach fortyfikacyjnych Oleśnicy i kościoła Trójcy Świętej w Żórawinie.

Karl Friedrich Schinkel

(ur. 13 marca 1781 w Neuruppinie, zm. 9 października 1841 w Berlinie) – niemiecki architekt, urbanista, projektant i malarz, jeden z wybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus, tworzący także w stylu arkadowym. Szkołą Schinkla (niem. Schinkelschule) nazwano działalność grupy niemieckich architektów kontynuujących styl Schinkla.

Projektował m.in. budowę pałaców w Antoninie i Owińskach. Jego szkice wykorzystano przy przebudowie zamku w Kórniku. Zleceniodawcami Schinkla była także pruska rodzina królewska, dla której przebudował pałac Charlottenhof w Poczdamie i Charlottenburgu (Nowy Pawilon). Był współtwórcą projektu poczdamskiego zamku Babelsberg.

Według projektów Schinkla zbudowano gmach pijalni wód Elisenbrunnen w Akwizgranie, odwach staromiejski w Dreźnie, a także ratusze w Kołobrzegu i Oławie (przebudowa). Schinkel nie stronił również od budownictwa sakralnego – według jego projektów wybudowano szereg berlińskich kościołów: św. Pawła w dzielnicy Wedding, św. Jana na Moabicie, św. Elżbiety przy Invalidenstrasse i kościół Nazaretanek w dzielnicy Wedding. Jego autorstwa jest również projekt kościołów św. Mikołaja w Poczdamie czy św. Marcina w Krzeszowicach. Zaprojektowane przez Schinkla kościoły w Lidzbarku Warmińskim i Ornecie są obecnie wykorzystywane jako cerkwie, kościół w Dobrym Mieście jako biblioteka, a dawny kościół ewangelicki w Bystrzycy Kłodzkiej – jako siedziba Muzeum Filumenistycznego.

W Bydgoszczy Schinkel zaangażowany był w projekt gmachu Rejencji (1834–1836), a w pobliskim Ostromecku pałacu Jakuba Marcina.

Schinkel jest także autorem projektu pomnika feldmarszałka Kutuzowa w Bolesławcu. Architekt nie stronił również od mniejszych form architektonicznych, projektując m.in. studzienkę św. Ottona z Bambergu w Pyrzycach.

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim (1838) – rezydencja Marianny Orańskiej i Albrechta Hohenzollerna – był ostatnim udokumentowanym projektem schorowanego architekta. Przypisuje mu się jeszcze opracowanie przebudowy pałacu w Zatoniu na kilka miesięcy przed śmiercią; nie mógł być jednak autorem tego projektu, bowiem kiedy właścicielka przystąpiła do przebudowy w 1841, Schinkel przebywał już w wielomiesięcznej śpiączce, z której się nie wybudził.

Sporządzenie pełnej listy budowli wzniesionych lub przebudowanych według projektów Schinkla jest zadaniem trudnym z uwagi na brak pełnej dokumentacji ingerencji Schinkla w projekty innych architektów przedkładanych mu do zaakceptowania w Urzędzie Budowlanym[20] – stąd wiele projektów jest mu przypisywanych. Ponadto wiele z jego realizacji zostało przebudowanych w okresie późniejszym, zniszczonych podczas działań wojennych lub wyburzonych

  • 1823 – Budynek sądu w Raciborzu 
  • 1838 – Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim (w przygotowaniu)
  • 1837 – Pałac w Kluczowej

Viktor Rumpelmayer

(7 listopada 1830 – 14 czerwca 1885, Wiedeń)

Był austro-węgierskim architektem XIX wieku. Jego styl architektoniczny stanowił harmoniczne połączenie wpływów francuskich, włoskich i miejscowych trendów wiedeńskich charakterystycznych dla tego okresu. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych architektów Europy Środkowej w swoim czasie.

Urodził się w Preßburgu na Węgrzech (obecnie Bratysława na Słowacji). Rumpelmayer pracował nie tylko w rodzinnym kraju, ale także za granicą, w Bułgarii, gdzie zaprojektował i zrealizował neobarokowy Pałac Królewski Bułgarii (obecnie Narodowa Galeria Sztuki) oraz letni pałac Księcia Aleksandra Battenberga, Euxinograd, położony nad brzegiem Morza Czarnego.

Wśród innych znaczących dzieł Rumpelmayera znajdują się liczne pałace dla wybitnych członków arystokracji, w tym Ambasada Brytyjska w Wiedniu wraz z Kościołem Chrystusa, Ambasada Niemiecka w Wiedniu oraz pawilon portugalski na Wystawie Światowej Exposition Universelle w Paryżu w 1900 roku. Rumpelmayer był również odpowiedzialny za przeprojektowanie Pałacu Festetics w Keszthely na Węgrzech, co stanowiło kolejne znaczące osiągnięcie w jego karierze.

zobacz: Pałac w Trzebiechowie

Carl Johann Bogusław Lüdecke

więcej na:

Lüdecke, Carl [ARCHITEKCI]

(ur. 21 stycznia 1826 w Szczecinie, zm. 21 stycznia 1894 we Wrocławiu).

Studziował w Berlinie, rozpoczynając pracę na Pomorzu. Następnie przeniósł się do Wrocławia. Od 1 grudnia 1856 roku został zatrudniony jako nauczyciel architektury i mechaniki w Szkole Budownictwa i Rzemiosł, obecnie siedziba Akademii Sztuk Pięknych. W 1875 roku objął stanowisko dyrektora tejże szkoły. 5 kwietnia 1869 roku otrzymał tytuł radcy budowlanego.

W Sali Mieszczańskiej Starego Ratusza we Wrocławiu można zobaczyć marmurowe popiersie Karla Lüdecke, które stanowi część ekspozycji „Galeria Sławnych Wrocławian”.

jego prace to m.in:

Carl Heidenreich / */**

Uczeń słynnego berlińskiego architekta Karla Lüdeckiego, pioniera neorenesansu, zwanego też wirtuozem neogotyku

Edwin Oppler

Był niemieckim architektem o żydowskim pochodzeniu. Jego główne dzieła charakteryzowały się stylem neogotyckim oraz neoromańskim.

Oppler był synem kupca Salo Opplera i Minny Seldis. Ukończył gimnazjum we Wrocławiu, a następnie studiował architekturę na politechnice w Hanowerze. Dodatkowo zdobywał wiedzę w dziedzinie stolarstwa w Bremie. Przez pewien czas pracował w pracowni Conrada Wilhelma Hasego, gdzie zajmował się restauracją budynków w Hanowerze i Hildesheim. W latach 1858–1860 Oppler odbył podróż do Brukseli i Paryża, gdzie podjął pracę w pracowni Eugène’a Viollet-le-Duca. Współpracując przy restauracji katedr w Paryżu, Rouen i Amiens zdobywał cenne doświadczenie.

W 1866 roku Oppler poślubił Ellę Cohen. Rok wcześniej, w 1859 roku, rozpoczął samodzielną działalność architektoniczną w Hanowerze, gdzie zrealizował projekt lub przebudowę 30 obiektów zgodnie ze swoimi koncepcjami. Za swoje osiągnięcia w projektowaniu wnętrz zamku Marienburg (1864 r.) otrzymał tytuł Królewskiego Radcy Budowlanego. Oppler zdobył również uznanie dzięki swoim licznym projektom synagog, w których porzucił ówczesne popularne arabsko-mauretańskie stylizacje na rzecz arkadowego stylu z elementami późnoromańskimi i wczesnogotyckimi. Architekt zaprojektował bożnice żydowskie we Wrocławiu, Świdnicy, Hameln i Bleicherode. Niestety, żadna z tych budowli nie przetrwała – wszystkie uległy zniszczeniu z rąk nazistów.

W latach 1870–1878 Oppler wydawał pismo „Die Kunst im Gewerbe”.

jego prace to m.in:

  • Od 1862 do końca lat 70. – główny (nowy) dom zdrojowy oraz kilka pensjonatów sanatorium w Sokołowsku,
  • wnętrza zamku Marienburg (od 1864 r.)
  • 1864–1870 – synagoga Bergstrasse w Hanowerze
  • 1863–1870 – dom towarowy Heinemanna w Hanowerze
  • 1866–1872 – Nowa Synagoga we Wrocławiu
  • trzy grobowce na kirkucie we Wrocławiu: Kolkerów, Heimannów i swego ojca
  • 1867–1872 – willa Alberta Cahna w Bonn-Plittersdorfie
  • 1873–1874 – willa Solms w Baden-Baden
  • 1874–1875 – Szkoła Izraelicka w Hanowerze
  • 1877 – synagoga w Karlowych Warach
  • 1877 – synagoga w Świdnicy
  • pałac w Większycach

Karl Schmidt

(ur. 23 marca 1836, zm. 12 kwietnia 1888) – niemiecki architekt działający we Wrocławiu.

Absolwent Akademii Budownictwa w Berlinie. Jego główne prace powstały we Wrocławiu:

  • 1863–1865 – zabudowa wrocławskiego Zoo
  • 1867 – Wzgórze Liebicha (niem. Liebichs Höhe)
  • 1869–1871 – Pałac w Żelaźnie
  • 1870 – Pałac w Bożkowie
  • 1871–1872 – znaczna przebudowa i rozbudowa opery wrocławskiej po pożarze.
  • 1872–1874 – pałac Leipzigera przy Wierzbowej 15 we Wrocławiu
  • 1870-1873 – Kamienica Sachsów we Wrocławiu

Stanisław Hebanowski

Stanisław Hebanowski (ur. 28 marca 1820, zm. 13 lutego 1898) był wybitnym polskim architektem.

Jego ojciec pełnił funkcję profesora gimnazjum klasycznego, a młody Stanisław rozpoczął swoją edukację w prywatnej szkole prowadzonej przez Antoniego Krzyżanowskiego. Następnie, w latach 1842–1844, kontynuował naukę w renomowanej Akademii w Berlinie, a później w Paryżu. Po powrocie do Poznania przed rokiem 1855, Hebanowski rozpoczął pracę jako niezależny architekt i budowniczy. Jego projekty charakteryzowały się wyraźnym wpływem włoskiego i francuskiego renesansu, a wnętrza wyróżniały się dekoracjami barokowo-rokokowymi.

Jednym z jego ważnych projektów było zaprojektowanie willi oraz fabryki dla Hipolita Cegielskiego przy ulicy Podgórnej. Spośród zabudowań zakładów Cegielskiego, przy ulicy Strzeleckiej.

Również kamienica przy Świętym Marcinie 11 w Poznaniu jest jedyną znaną kamienicą zaprojektowaną przez Hebanowskiego. Wspólnie z lekarzem Teofilem Mateckim, Hebanowski wybudował tę kamienicę, która sąsiadowała z dawnym cmentarzem kościoła św. Marcina. To właśnie na tym cmentarzu w roku 1859 odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza, a kamienica stanowiła malownicze tło dla tego dzieła.

W 1872 roku Stanisław Hebanowski stworzył projekt Teatru Polskiego, będącego istotnym elementem kulturalnym miasta. Ponadto, był członkiem rady miejskiej, zaangażowanym w rozwój społeczny Poznania.

Architekt zmarł w 1898 roku i został pochowany na cmentarzu w Gieczu, będącym wówczas w jego posiadaniu.

Jego klientami byli jednak głównie polscy ziemianie. W Wielkopolsce zachowało się wiele budowli projektowanych przez Hebanowskiego:

  • Pałac w Łęknie (1857)
  • Kaplica Kalksteinów w Chełmży (1858–1862)
    Pałac w Dusinie (1865)
  • Pałac Potworowskich w Kosowie (1866)
  • Kościół św. Katarzyny w Brodnicy (1867–1874)
  • Pałac w Posadowie (1870)
  • Pałac w Tarcach (1871)
  • Pałac w Nowej Wsi (1874–1876)
  • Pałac w Mystkach (1877)
  • Pałac w Biezdrowie (1877)
  • Zespół pałacowo-parkowy w Potulicach

Hilary Szpilowski

(ur. 1753, zm. 10 marca 1827) – polski architekt, reprezentant klasycyzmu i neogotyku, budowniczy województwa mazowieckiego Królestwa Polskiego, wykładowca Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

Od 1781 pracował u Stanisława Zawadzkiego, w 1785 został przysięgłym architektem m. Warszawy. Od 1807 budowniczy departamentowy i asesor w Izbie Administracyjnej Departamentu Warszawskiego. W latach 1817–1823 zastępca profesora i wykładowca Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Jesienią 1823 r. został zwolniony z uczelni. Zmarł 10 marca 1827 w Warszawie.

Ważniejsze prace:

  • ratusz w Piasecznie (1824)
  • ratusz w Warce
  • pałac w Walewicach (1783)
  • pałac w Małej Wsi (1783–1786)
  • projekt przebudowy pałacu w Nieborowie (1784)
  • pałac w Luberadzu (1789)
  • pałac w Słubicach (1789)
  • pałac w Studzieńcu (1790)
  • pałac w Rudnie (ok. 1800)
  • dwór w Tułowicach (ok. 1800)
  • zespół dworski w Rudkach (ok. 1800)
  • kościół w Grabowie (1803–1814)
  • pałac w Staroźrebach (1805)
  • prace przy kolumnie Zygmunta III Wazy w Warszawie (1808)
  • prace przy Zamku Królewskim w Warszawie (1810)
  • nagrobek Bacciarellich w Katedrze Warszawskiej (1818)
  • ratusz w Grójcu (1821)
  • ratusz w Mogielnicy (1821)
  • prace przy budowie Obserwatorium Astronomicznego w Ujazdowie (1822–1824)
  • ratusz w Gostyninie
  • projekt Wodozbioru w Łazienkach
  • projekt przebudowy pałacu Saskiego (1825)

Józef Naronowicz-Naroński

(ur. ok. 1610, zm. 1672) urodzony prawdopodobnie w Narunach, był wybitnym matematykiem, geodetą, kartografem i architektem.

Urodził się w rodzinie wyznania kalwińskiego na Litwie. Naroński zdobył wszechstronne wykształcenie z matematyki, geodezji i kartografii, kształcąc się w Kiejdanach, Akademii Rakowskiej oraz prawdopodobnie w Lejdzie. Miał biegłą znajomość języka polskiego, łaciny, francuskiego, flamandzkiego oraz ograniczoną znajomość niemieckiego.

Po edykcie sejmowym w 1658 roku, skazującym braci polskich na banicję, Naroński osiedlił się na terenie Prus Książęcych. Głównym zleceniodawcą jego prac kartograficznych był elektor Fryderyk Wilhelm, a sam Naronowicz-Naroński nosił tytuł cywilnego inżyniera i geografa elektora. W pracy kartograficznej wspierał go jego syn Jan Józef, który zmarł w 1672 roku, oraz od 1672 roku Andrzej Woynowski. Naroński również współpracował z Samuelem Suchodolcem (Suchodolskim), który później został właścicielem folwarku w Starej Różance.

Józef Naronowicz-Naroński zmarł w kwietniu 1678 roku w Szczytnie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek naukowy i kartograficzny. Jego prace miały duży wpływ na rozwój kartografii i geodezji w Prusach Książęcych i w całej Europie.

  • projekty budowy i przebudowy pałaców i zamków na terenie Prus Książęcych m.in. Pałacu w Prośnie.

Carl Wolf

https://de.wikipedia.org/wiki/Carl_Wolf_(Architekt)

Josef Carl Raabe

Karl Josef Raabe (* 1780 w Deutsch-Wartenberg na Śląsku; † 25 lipca 1849 we Wrocławiu) był niemieckim malarzem, inżynierem, geografem i architektem. Otrzymał wykształcenie artystyczne w Szkole Rzemiosł Artystycznych we Wrocławiu, a następnie przeniósł się na dwór weimarski w 1811 roku. Tam namalował miniaturowe portrety między innymi Johanna Wolfganga von Goethego i Christopha Martina Wielanda. Stworzył również wiele obrazów krajobrazowych i historycznych.

W 1816 roku został członkiem Akademii Drezdeńskiej. Pełnił również funkcję inspektora budowlanego w Erdmannsdorf. Od 1829 r. uczył rysunku w Szkole Rzemiosł Artystycznych we Wrocławiu, gdzie w 1841 r. został profesorem.

Ważniejsze prace:

 F. August Schuler

http://www.kmkbuecholdt.de/historisches/personen/Architekten00.htm

NAJNOWSZE

Postaw mi kawę na buycoffee.to